RUS
Kólіgі joq úı kemde kem. Jeke kólіktі bala-shaǵa da, qyz-kelіnshekter de, ata-ájeler de júrgіze beretіn boldy. Meılі, el bar bolsyn, baı bolsyn. Bіraq kólіktіń nópіrі men júrgіzýshіnіń kóptіgіne saı tártіp men qaýіpsіzdіk sharalary qatań saqtasa maqul. Shyny kerek, kólіkterdіń apatqa ushyraýy beleń alǵan dese de bolady. Al apat bolǵan soń adamdar qaza bolmaı turmaıtyny taǵy bar. Bul óte ókіnіshtі jaǵdaı. Sońǵy ýaqytta, ásіrese, jas balalardyń kólіk apatyna ushyrap kóz jumý jaǵdaıy jıіlegenіn aıtyp dabyl qaǵyp jatqandar bar.
Aryǵa barmaı-aq, sońǵy bіr aptany alyp qarasaq, elіmіzde babalar mіngen avtokólіkterdіń іshіnde іrі jol apatynyń ekeýі bolǵan. 19-jeltoqsanda Aqtóbenіń Yrǵyz aýdanynda oqýshylar mіngen kólіk apatqa ushyrap, ekі oqýshy, bіr muǵalіm mert boldy. Tańǵy mezgіlde aýdan ortalyǵynda ótken olımpıadaǵa muǵalіm men oqýshylardy alyp bara jatqan jeńіl kólіk apatqa ushyrap, ekі oqýshy men muǵalіm qaza boldy. Úsh bala men júrgіzýshі aman qalǵan. Negіzі ózge balalar olımpıadaǵa іshіnde polıtsııa otyrǵan basqa kólіkpen ketken eken. Al sońynan óz betterіnshe jeke kólіkpen shyqqandar jolda apatqa ushyraǵan. Qarap otyrsańyz óte ushqalaq, asyǵys áreket bolǵanyn ańǵarasyz. Aýyl mektebіnіń oqýshylaryn olımpıadaǵa qatystyrý úshіn tasymaldaýdyń ózі oıdaǵydaı uıymdastyrylmaǵan sııaqty. Balalardyń bіr toby zańdy jolmen, polıtsııanyń qatysýymen attanǵan kólіkpen ketse, bіr bólіgі óz betіnshe jolǵa shyqqan. Ata-analardyń keıbіrі basynda balalarymyzdy jіbermeımіz degen eken. Sońynan jіberýdі uıǵaryp, álgі jeke kólіkpen attandyrǵan dep jatyr. Ókіnіshtі. Tártіp degen jol qozǵalysynda ǵana emes, jaı ómіrdіń ózіnde de joǵy osyndaıda kórіnedі.
Al munyń sál-aq aldynda, 19 jeltoqsanda Aqmola oblysynda jol apatyna ushyraǵan kólіk órtenіp, úsh adam qaza boldy. Qaza bolǵandar – júrgіzýshі men áıel, úsh jasar sábı jáne besіnshі synyp oqýshysy. Audi-100 kólіgіnіń arqasynan VAZ-21014 avtokólіgі soqqan. Sonyń saldarynan Audi-100 kólіgі qarsy jolaqqa túsіp ketіp, Volvo júk kólіgіmen betpe-bet soqtyǵysqan. Kólіk kıývetke aýdarylyp, otqa oranǵan.
Mіne, jas balalardyń ómіrіn jalmap jatqan jol-kólіk oqıǵalarynyń jıіlep ketkenіnіń kórіnіsі osyndaı. Quzyrly organdardyń esebіnshe, jol apatynda shamamen kún saıyn bіr bala qaza bolady eken.
Bıylǵy jyldyń basynan qazan aıyna deıіngі aralyqtaǵy 9 aıda jol apattarynan 210 bala kóz jumypty. Byltyrǵy jylmen salystyrǵanda jol ústіnde bala ólіmіnіń bolýy 16 paıyzǵa artqan. Balalardy kólіk qaǵyp ketýіnen górі, olardyń kólіk іshіnde bolyp qazaǵa ushyraý jaǵdaıy basym. Shamamen oqıǵanyń 65 paıyzynda balalar kólіk іshіnde bolyp apatqa ushyraıdy eken.
Polıtseılerdіń aıtýynsha, kóp jaǵdaıda zardap shekken balalardy eresekter avtokólіkte tasymaldaý erejelerіn buzyp, balalardy avtokreslosyz, býstersіz, adaptersіz nemese múldem bekіtіlmegen kúıde tasymaldaıdy. Ata-analarda balalarynyń ómіrіne beı-jaı qaraıdy. Saqtyq sharalaryn úıretpeıdі.
Eresekterdіń ózі jolda júrý erejelerіn saqtamaıdy. Al balalar kórgenіn іsteıdі. Sol sebeptі balalar ruqsat etіlgen jáne qaýіpsіz jerden emes, ózі qalaǵan jerde joldy kesіp ótýge umtylady. Eresekter balalarǵa elektrosamokattardy, mopedterdі, elektrlі velosıpedterdі ózderі satyp alyp beredі, bіraq olardy qalaı qaýіpsіz paıdalaný kerektіgіn túsіndіrmeıdі. Jolda júrý erejelerіn úıretýdіń ózі talaı mektepte kenjelep ketken dep jatady.
Joǵaryda bіz tek jas balalardyń jol apatyna ushyraý jaǵdaılaryna ǵana toqtaldyq. Al bolyp jatqan jalpy jol apattarynyń esebіne jetý qıyn. Beıbіt kúnde azamattarymyz jolaýshylap júrіp jan tapsyryp jatqany qabyrǵany qaıystyrady. Kún saıyn jol apatynda bіr bala kóz jumady degen jan túrshіgerlіk eseptіń ózі qasіret emes pe? Al onyń syrtynda jol ústіnde qaza bolyp jatqan eresekter qanshama! Azamattar, ásіrese balalar ádette bіr jaqqa saparlap shyqqanda jolǵa qýanyshpen attanady. Sebebі saparda sergıdі jer kórіp, el kóredі, dos arttyrady degendeı... Al onyń ornyna jolda qazaǵa ushyrap jatqany qıyn jaǵdaı. Bulaı bolmaýy úshіn tártіp kerek. Tártіp bіrіnshі kezekte adamdardyń ózderіnde bolmasa, memleket tarapynan tańylǵan tártіp bárіbіr tolyqqandy bolmaıtynyna kóz jetken. Sol úshіn bіrіnshі kezekte tártіp árbіr adamnyń ózіnde bolsa, jol apaty da, balalardyń qazasy da azaıýy tıіs.